Wat de AI-verordening betekent voor jouw organisatie.

Van het opzetten van mails en documenten tot het samenvatten van informatie, het zoeken naar antwoorden en het automatiseren van kleine taken, we gebruiken AI dagelijks, soms zelfs zonder te beseffen dat er AI achter zit.

Om te zorgen dat deze technologie op een veilige en verantwoorde manier wordt toegepast, heeft de Europese Unie de AI-verordening ingevoerd. Deze wet geldt vanaf 2 februari 2025 in Nederland en helpt bij een belangrijke vraag: hoe gaan we verstandig om met systemen die zelf leren en beslissen.

Een belangrijk onderdeel daarvan is dat medewerkers voldoende kennis en inzicht hebben in wat er ‘achter de schermen’ gebeurt.

Veel organisaties zijn op dit moment volop aan het ontdekken wat AI voor hun werk kan betekenen, of dat nu met Microsoft Copilot is of met een zorggerichte toepassing. Die ontwikkeling brengt vanzelf de vraag mee hoe medewerkers AI bewust en verantwoord kunnen gebruiken. Zonder die basis is het lastig om kansen te benutten, risico’s te herkennen en keuzes te maken die passen bij de organisatie.

De Willy Wonka Fase

We bevinden ons in wat je de ‘Willy Wonka’-fase van AI kunt noemen: een ontdekkingsfase vol vernieuwing, verwondering en innovatie. Grote techbedrijven brengen voortdurend nieuwe slimme functies op de markt en bijna dagelijks valt er iets nieuws te ontdekken.

Die ontwikkeling wekt nieuwsgierigheid én enthousiasme. We willen zoveel mogelijk zien, proeven en proberen in deze verleidelijke digitale chocoladefabriek. Tegelijkertijd is het belangrijk te begrijpen wat er in die fabriek gebeurt. Hoe werkt de technologie, welke data gebruikt ze en welke risico’s brengt dat met zich mee?

De komende jaren draait het om balans: onze nieuwsgierigheid en wil om te innoveren behouden, maar het experimenteren combineren met bewustwording, inzicht en kennis. Oftewel, werken aan AI-geletterdheid. Alleen dan benutten we de kansen van AI op een volwassen en verantwoorde manier.

Wat is AI-geletterdheid?

De AI-verordening introduceert het begrip AI-geletterdheid: het kennis- en vaardighedenniveau dat nodig is om AI op een geïnformeerde en veilige manier te gebruiken. In gewone taal betekent dat: weten wat AI doet, begrijpen hoe het werkt en kritisch blijven bij de uitkomsten.

AI-geletterdheid draait om drie kernbegrippen:

• Begrijpen: weten hoe AI beslissingen neemt en waar de data vandaan komt.
• Toepassen: kunnen beoordelen wanneer je AI wél of juist níet moet inzetten.
• Vertrouwen: technologie gebruiken met menselijk toezicht en gezond verstand.

Wie AI-geletterd is, kan de voordelen van AI benutten zonder de controle te verliezen.

De vier risiconiveaus van AI

Niet elke AI-toepassing is even risicovol. Daarom maakt de verordening onderscheid tussen vier niveaus:

Onacceptabel risico
Dit zijn AI-toepassingen die mensen kunnen manipuleren of discrimineren. Ze zijn verboden binnen de EU. Voorbeelden zijn sociale scores, gedragssturing en realtime gezichtsherkenning.

Hoog risico
AI die directe invloed heeft op het leven of de rechten van mensen. Denk aan medische beslissystemen, systemen die sollicitanten beoordelen of AI die wordt gebruikt voor kredietbeoordeling. Deze toepassingen zijn streng gereguleerd.

Beperkt risico
Toepassingen waarbij transparantie verplicht is. Gebruikers moeten duidelijk weten dat ze met AI te maken hebben. Voorbeelden zijn chatbots, deepfakes en virtuele assistenten.

Minimaal risico
AI die wordt gebruikt in alledaagse toepassingen, zonder noemenswaardig risico voor gebruikers. Voorbeelden zijn spamfilters, automatische vertaaltools en Microsoft Copilot.

De meeste organisaties werken nu met AI uit de laatste twee categorieën, maar ook dan is bewust gebruik belangrijk.

Voor wie geldt dit eigenlijk?

De AI-verordening is zowel gericht op organisaties die AI aanbieden als op organisaties die AI gebruiken, van overheid en zorginstelling tot mkb.

Kort gezegd: als jouw organisatie AI ontwikkelt, aanbiedt of toepast, dan valt ze onder (een deel van) de wet.

• Ontwikkel je zelf AI-oplossingen of train je modellen?
  Dan gelden de strengste verplichtingen, zoals documentatie, CE-markering en risicobeoordeling.
• Gebruik je AI  zoals Copilot of ChatGPT binnen je organisatie of bij klanten?
  Dan gelden lichtere verplichtingen. Je moet kunnen aantonen dat je AI verantwoord inzet en dat medewerkers weten wat ze gebruiken.
• Gebruik je (nog) geen AI?
  Dan val je buiten de wet, maar het is wel verstandig om nu al kennis op te bouwen. In sommige organisaties ontstaat namelijk een vorm van schaduw-AI: medewerkers gebruiken chat- of schrijftools om sneller te werken, zonder dat dit formeel is afgestemd of beheerd.

Of je nu zorgverlener bent, publieke organisatie of mkb’er: de AI-verordening raakt vrijwel iedereen die met deze technologie werkt.

Waarom dit belangrijk is

Zonder basiskennis kunnen medewerkers te veel vertrouwen op AI-uitkomsten of verkeerde aannames doen. Dat leidt niet alleen tot fouten, maar ook tot risico’s rond privacy en compliance.
Met voldoende AI-geletterdheid voorkom je dat en creëer je juist voordelen:

• Medewerkers begrijpen wat AI doet en gebruiken het slimmer.
• Organisaties kunnen aantonen dat ze verantwoord omgaan met technologie.
• Klanten en eindgebruikers krijgen meer vertrouwen in de resultaten.

AI-geletterdheid is daarmee geen hype, maar een basisvoorwaarde voor verantwoord digitaal werken.

Wat als je niets doet?

De AI-verordening is niet vrijblijvend. Er worden toezichthouders aangewezen die erop letten dat organisaties de regels naleven. Zij kunnen ingrijpen als een AI-toepassing niet aan de wet voldoet bijvoorbeeld door aanpassingen te eisen, een product uit de handel te laten nemen of een boete op te leggen.

De hoogte van die boete hangt af van de ernst van de overtreding en kan aanzienlijk zijn.
Wie nu al zorgt voor kennis, transparantie en verantwoord gebruik van AI, voorkomt niet alleen mogelijke sancties, maar bouwt ook vertrouwen op bij klanten en partners.

Waar Ictivity bij kan helpen

Bij Ictivity helpen we organisaties niet alleen met techniek, maar ook met het begrijpen en verantwoord inzetten van AI. We bieden praktische Copilot-trainingen, waarin medewerkers leren werken met AI in Microsoft 365 en inzicht krijgen in wat er achter de schermen gebeurt. Daarnaast begeleiden we organisaties bij adoptie en beleid, zodat verantwoord AI-gebruik echt onderdeel wordt van de dagelijkse praktijk. Zo helpen we medewerkers niet alleen slimmer, maar ook bewuster werken met deze technologie.

Van chocoladefabriek naar volwassen gebruik

AI voelt nog vaak als een bezoek aan de chocoladefabriek: vol verleiding, verwondering en eindeloze mogelijkheden. Maar achter al die glans schuilen ook vragen over werking, herkomst en verantwoordelijkheid. De AI-verordening vraagt ons om die nieuwsgierigheid te behouden, maar met meer volwassenheid te kijken naar wat we gebruiken en waarom.

Benieuwd hoe AI-geletterd jouw organisatie is en waar je kunt verbeteren? Ictivity ondersteunt met trainingen, advies en begeleiding op maat. Neem contact op voor een vrijblijvend gesprek.

Terug naar overzicht